سیاره چیست؟

مقایسه اندازه‌های اجسام در اندازه سیاره‌ای:
ردیف بالا: اورانوس و نپتون؛
ردیف دوم: زمین، کوتوله سفید سیریوس بی، ونوس;
ردیف پایینی (که در تصویر پایین بزرگتر شده‌اند)-بالا: مریخ ومشتری؛
پایین: ماه، سیاره‌های کوتوله پلوتون و هائومیا

سیاره یک جرم آسمانی است که در حرکتی مداری به دور یک ستاره یا بقایای ستاره‌ای می‌گردد و دارای شرایط زیر است:

• aجرم آن به اندازه‌ای هست که تحت تأثیر نیروی گرانش خود گِرد شود.
• جرم آن آنقدر زیاد نیست که سبب همجوشی هسته‌ای شود.
• همسایگی خود را از سیارک‌ها پاکسازی کرده‌باشد.[a][1][2]
• می‌تواند گازی یا سنگی باشد.

سیاره واژه‌ای کهن است که با تاریخ، علم، افسانه‌شناسی ودین گره خورده‌است. در آغاز، سیارات در بسیاری از  فرهنگ‌ها، به عنوان موجودیت‌هایی خدایی یا فرستادگانخدایان پنداشته می‌شدند. با پیشرفت دانش علمی، درکانسان از سیارات دگرگون گشت. در سال 2006 اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی تعریف توافق‌شده‌ای برای سیاره  اعلام نمود. این تعریف کمی بحث‌انگیز است زیرا بسیاری از اجسام با جرمی در حد سیاره را بر پایه داشتن یا نداشتن حرکت مداری، شامل نمی‌شود. اگر چه هشت تا از سیارات که پیش از سال 1950 کشف شده‌اند، همچنان در این تعریف جدید نیز سیاره محسوب می‌شوند، برخی از اجرام آسمانی همچون سرس، پالاس، جونو و پلوتون (نخستین جسم فرا نپتونی کشف‌شده) که زمانی توسط جامعه علمی به عنوان سیاره شناخته می‌شدند، دیگر سیاره محسوب نمی‌شوند.

بطلمیوس گمان می‌کرد که سیارات در حرکت‌هایی درفلک‌های حامل و تدویر به دور زمین می‌گردند. اگرچه ایدهگردش سیارات به دور خورشید بارها پیشنهاد شده‌بود، اما تا قرن هفدهم طول کشید تا این نظریه توسط مشاهدات نجومی تلسکوپی انجام‌شده توسط گالیلئو گالیله تأیید شود. یوهانس کپلر با بررسی دقیق داده‌های مشاهدات، دریافت که مدار سیارات دایره‌ای نیستند، بلکه بیضوی هستند. با پیشرفت ابزارهای رصد، ستاره‌شناسان مشاهده نمودند که دیگر سیارات نیز مانند زمین دور محورهای مایلی می‌چرخند و دارای ویژگی‌هایی همچون کلاهک‌های یخی و فصول مختلف هستند. از زمان برآمدن عصر فضا، مشاهدات نزدیک توسط کاوشگرهای فضایی نشان  داده‌است که زمین و سیارات دیگر در ویژگی‌هایی همچون آتشفشان‌ها، توفندها، زمین‌ساخت‌ها و حتی هیدرولوژی، مشترکند.

سیارات عموماً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: غول‌های گازی پرچگالی و کم چگالی و سیاره‌های کوچکتر زمین‌سان سنگی. بنا بر تعاریف اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی، هشت سیاره در سامانه خورشیدی (منظومه شمسی) وجود دارند. به ترتیب افزایش فاصله از خورشید، چهار سیاره سنگیتیر، ناهید (آناهیتا)، زمین و بهرام قرارگرفته‌اند و پس از آن‌ها چهار غول گازی مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون قرار گرفته‌اند. شش سیاره از این هشت سیاره، یک یا چندقمر طبیعی دارند که به دور آن‌ها می‌گردند.

بیش از هزار سیاره در اطراف ستارگان (سیارات برون‌خورشیدی یا برون‌سیاره‌ها) دیگر در کهکشان راه شیری کشف شده‌اند: تا تاریخ اول مه 2014، 17866 سیاره برون‌خورشیدی در 1106 سامانه سیاره‌ای (که 4600 تا از آن‌ها  سامانه‌های چند سیاره‌ای هستند) کشف شده که اندازه‌های آن‌ها از سیاراتی در اندازه زمین تا غول‌های گازی بزرگتر از مشتری متغیر است.[3] در 20 دسامبر 2011 تیم تلسکوپ فضایی کپلر، کشف نخستین سیاره‌های زمین‌سان (سنگی) برون‌خورشیدی را گزارش داد، کپلر-20ای[4] و کپلر-20اف[5]که به دور ستاره خورشیدسان کپلر-20 می‌گردند.[6][7][8]مطالعه‌ای در سال 2012، با بررسی ریزهمگرایی گرانشی تخمین زد که به ازای هر ستاره در کهکشان راه شیری تقریباً 1?6 سیاره وجود دارند.[9] گمان می‌رود که یکی از هر پنج ستاره خورشیدسان[b] ، سیاره زمین‌سانی[c] در ناحیه قابل سکونت[d] خود دارد